Η Σαρμανίτσα στην Ήπειρο

Λαογραφικό Μουσείο Τζουμέρκων 

 Σαρμανίτσα

Η παραδοσιακή σαρμανίτσα είναι είδος κούνιας, που χρησιμοποιείτο στην περιοχή της Ηπείρου, όπου κοίμιζαν και κουνούσαν τα μωρά, το οποίο κούνημα γινόταν και με τα πόδια, όταν η μάνα είχε πιασμένα τα χέρια με γνέσιμο, μπάλωμα, ή πλέξιμο.

Είναι μικρό ξύλινο φορητό κρεβατάκι, καμωμένο από τρεις κοντόπλατες σανίδες καρφωμένες σε σχήμα σκαφιδιού και στερεωμένες σε δύο τέτοιες κάθετες με στρογγυλή βάση,  πλατύτερη  και πιο ψηλή προς το κεφάλι και χαμηλότερη των ποδαριών η άλλη.

Υπήρχαν σαρμανίτσες σκέτες, άλλες χρωματισμένες με διάφορα επάνω στολίσματα, όπως λουλούδια κ.α. Εκεί μέσα τυλιγμένο στα σπάργανά του, σε τρόπο που μόνο το κεφάλι μένει κάπως ελεύθερο, ξαπλώναν  το μικρό πάντοτε ανάσκελα. Αφού το έδεναν με μια ειδική μάλλινη παρδαλή τριχιά(φασκιά) που την περνούν πολλές φορές στις τρύπες που υπάρχουν επίτηδες στις ημικυκλικές πλαινές σανίδες, έτσι που να είναι αδύνατο να λυθεί από μοναχό του, το σκεπάζανε.  Ήταν τόσο καλά στερεωμένο στη σαρμανίτσα, το μωρό ώστε πολλές φορές οι μανάδες βύζαιναν το μωρό στρέφοντας ελαφρώς αυτήν και το σώμα τους, χωρίς να ελευθερωθεί το μωρό.  Για να μη πουμπωθεί (σκάσει) το μωρό , υπήρχε πάνω απ΄το κεφάλι (του εξάρτημα της κούνιας) ειδικό ξύλινο στεφάνι που το έλεγαν «κρόθο». “Ετσι το μωρό ανάπνεε και κοιμόταν άνετα και κουνώντας το η μάνα του νανουρίζοντας ταυτοχρόνως, αποκοιμιόταν.

"Φθινόπωρο στο Βαθύπεδο Ιωαννίνων" με την ματιά του Βαγγέλη Γιωτόπουλου

Ο Βαγγέλης Γιωτόπουλος γεννήθηκε στα Ιωάννινα το 1965.Είναι τελειόφοιτος της Εκκλησιαστικής Παιδαγωγικής Ακαδημίας απο το 1987. Σπούδασε σε ανώτερο επίπεδο βιολί και ανώτερα θεωρητικά στη μουσική. Σπούδασε φωτογραφία στη σχολή FOCUS School of Arts. Ασχολείται με τη φωτογραφία απο τα μέσα της δεκαετίας του 1980 και είναι επαγγελματίας φωτογράφος απο το 1987, όπου ξεκίνησε το δικό φωτογραφείο στην Πρέβεζα. 

Ο Βαγγέλης Γιωτόπουλος βρέθηκε στο Βαθύπεδο Ιωαννίνων για να αποτυπώσει την ομορφιά και τα χρώματα του χωριού μέσα από τον φακό του. Λάτρεις της φύσης και των Τζουμέρκων γυρίζει απο χωριό σε χωριό για να μας δείξει την απέραντη ομορφιά που χαρίζουν τα Τζουμέρκα και τα Κατσανοχώρια. 

Απολαύστε τις 18 φωτογραφίες !!!

Όταν στην "Κακάβα" περνούσες σκυφτός αρχές του 60'

 

Μας αφηγείται ο Γιώργος Σιομπότης:

Πηγαίνοντας για το Βαθύπεδο. από την περίφημη Κακάβα, αρχές δεκαετίας του 60'.
Το μονοπάτι αυτό σκαμμένο στο βράχο όταν πρώτοδιορίστηκα δάσκαλος το 1963 δεν το περνούσες όρθιος αλλά σκυφτός, μόνο γαϊδουρακι περνούσε προς την Ανατολική Κράψη. 

Ο επιθεωρητής για να μας επιθεωρήσει απο το φόβο του επειδή κάτω ήταν γκρεμός μας κατέβασε στο σχολείο το γειτονικό στην Ανατολική. Μετά βέβαια χάρη στο Φώτη Καραλη που διέθετε κομπρεσέρ με κίνδυνο της ζωής του  κατάφερε να κάνει διαπλάτυνση σε πλάτος και ύψος κι έτσι η κατάσταση βελτιώθηκε. 

Γεώργιος Σιομπότης - Μία συνέντευξη εφ' όλης της ύλης

 Μέσα στο 2021 ο Γεώργιος Σιομπότης θα δώσει στα "Βαθυπεδιώτικα" μια συνέντευξη εφ΄ όλης της ύλης για τα όσα έζησε στο Βαθύπεδο τα τέσσερα χρόνια που υπηρέτησε ως δάσκαλος εκεί(1963-1967). Θα μιλήσει για την ζωή, για το σχολείο και για τους ανθρώπους του χωριού.

Ο Γεώργιος Σιομπότης είναι βέρος Γιαννιώτης όμως η γυναίκα την οποία διάλεξε να βαδίσουν μαζί όλη τους την ζωή ήταν η Ελένη Μάκη κόρη του Βασίλη Μάκη επίσης δασκάλου με καταγωγή απο το Βαθύπεδο. Με λίγα λόγια ο κ. Γιώργος δεν ήταν μόνο δάσκαλος στο χωριό μας αλλά και γαμπρός.

Ο κ. Γιώργος έχει το Βαθύπεδο βαθιά μέσα στην καρδιά του όπως και τους ανθρώπους του! 

Βιομηχανία Γάλακτος Ηπείρου ''Καράλης'' - 3 Βραβεία σε Διεθνή διαγωνισμό

Για ακόμη μία φορά  σε διεθνή διαγωνισμό η Βιομηχανία Γάλακτος Ηπείρου ”Καράλης” αποσπά βραβεία για τα παραδοσιακά προϊόντα που παράγει.

Την ανακοίνωση έκανε η ίδια η εταιρία στην σελίδα της στο facebook, τονίζοντας ότι φέτος και για πρώτη φορά διεθνή βραβείο πήρε και το Κασκαβάλ Πίνδου Καράλης.

Βιομηχανία Καράλης έγραψε στο facebook:
”Είμαστε στην πολύ ευχάριστη θέση να σας ενημερώσουμε για τα αποτελέσματα των προϊόντων που καταθέσαμε για αξιολόγηση στην Επιτροπή του International Taste Institute και βραβευτήκανε από την επιτροπή για το επίπεδο γεύσης και ποιότητας τους.
Τα προϊόντα που λάβανε μέρος και βραβευτήκανε είναι η Φέτα Ηπείρου Καράλης , η Κεφαλογραβιέρα Ηπείρου Καράλης και το Κασκαβάλ Πίνδου Καράλης το όποιο και συμμετείχε πρώτη φορά σε Διεθνή διαγωνισμό και απέσπασε τις καλύτερες εντυπώσεις για την παραδοσιακή γεύση και τα οργανοληπτικά του χαρακτηριστικά. Το συγκεκριμένο προϊόν αναβιώνει χάριν στις προσπάθειες της Περιφέρειας Ηπείρου και της εταιρείας ΚΑΡΑΛΗ και έχει προταθεί για να πιστοποιηθεί ως προϊόν Π.Γ.Ε. (Προϊόν Γεωγραφικής Ένδειξης) από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή”.

Χάνι Κωσταρίκα από το Βαθύπεδο Ιωαννίνων

 ΧΑΝΙ ΚΩΣΤΑΡΙΚΑ

Στην οδό Καραϊσκάκη, δίπλα από την γωνία με την οδό Μάκρη, όπου προπολεμικά ήταν το Καφενείου Φέλου, κοντά στις Εφτά βρύσες, ήταν το χάνι του Μπογιατζή (η Βογιατζή), με καταγωγή από την Γούρα. Ο Βογιατζής στο τέλος του 19ου αιώνα, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Γούρα, γιατί μεγάλο νοικοκύρης όπως ήταν, κινδύνευε από τους ληστές που λυμαίνονταν στην περιοχή. Πούλησε την περιουσία του στη Γούρα κι αγόρασε στη Λαμία διαφορά χωράφια και ακίνητα με βασική αγορά το παλιό τουρκικό χάνι στην οδό Καραϊσκάκη.

Η αγορά έγινε με το υπ' αριθμ. 11119 της 11/2/1912, από τους αδελφούς Νικόλαο, Ευθύμιο και Χρήστο Μουτσόπουλο, οι οποίοι ήταν πανδοχείς. Οι χώροι του χανιού, κύριοι και βοηθητικοί, μετά των παραρτημάτων και παρακολουθημάτων, περιγράφονται στο ξι9συμβόλαιο. Αναφέρονται και ορισμένα κινητά αντικείμενα : 5 ποτήρια οίνου, 3 μπουκάλια ποτών, 1 γραφείο χανιού, 1 ποτιστήρι κ. α.

Το 1900 περίπου, ο μικρός τότε ηλικίας 11 ετών ΜΗΤΣΟΣ ΚΩΣΤΑΡΙΚΑΣ, αφού τελείωσε το σχολείο, συνοδευόμενος από τον θείο του, αδελφό της μητέρας του, φεύγουν από ένα χωριό της Ηπείρου για καλύτερη τύχη στην παλιά Ελλάδα. Το χωριό τους, ΠΡΟΣΒΑΛΑ τότε, σήμερα ονομάζεται ΒΑΘΥΠΕΔΟ.

Όπως ο ίδιος έλεγε ήταν τόσο άγονο που << πήγαινε το μπ'λαρ' με καινούργια πέταλα και γύρναγε κ'τσαίνουντα, χορταρ δεν φύτρωνε πέτρα παν' στην Πέτρα >> τα λόγια του..

Έφυγε από το Βαθύπεδο με τα καθημερινά του ρούχα, και με γουρ'νοτσάρουχα, ποδαράδα, με ένα ταγάρι στον ώμο κι ένα ζευγάρι παπούτσια στον τορβά, να τα φοράει όταν φτάνανε στις πόλεις. Ήταν η εποχή που οι Ηπειρώτες ξενιτεύοταν κατά κύματα, με τις συντεχνίες τους στα Βαλκάνια και την ελεύθερη Ελλάδα, για ανεύρεση δουλειάς, για να γλιτώσουν από την καταπίεση των Τούρκων και πάνω από όλα από την έλλειψη ασφαλείας, γιατί ληστρικές συμμορίες τουρκαλβανών λυμαίνονταν σε Μακεδονία και Ήπειρο. Τότε έφτασαν στην Φθιώτιδα, μεταξύ άλλων κτιστες πέτρας, μυλωνά δες και άλλοι τεχνίτες.

Ο μικρός τότε ΜΗΤΣΟΣ ΚΩΣΤΑΡΙΚΑΣ έφτασε με τον θείο του στην Λαμία και κατέλυσαν στο χάνι του Μπογιατζή. Εκεί, αρχίζει να δουλεύει μικρός υπάλληλος για όλες τις δουλειές. Καθαριότητα, παραλαβή και παράδοση ζώων, τάισμα, πότισμα, διάφορα θελήματα, κουβάλημα πραγμάτων στον σπίτι του αφεντικού. Μεγαλώνει μέσα στο Χάνι. Εκτιμάει ο Μπογιατζής τον χαρακτήρα και την εντιμότητα του και του προτείνει να αγοράσει το χάνι, αφού τα παιδιά του ίδιου έκαναν άλλες δουλειές. Γίνεται η αγοραπωλησία, πληρώνοντας ο Κωσταρίκας τα μισά λεφτά, τα οποία είχε συγκεντρώσει από την εργασία του με μεγάλη οικονομία ενώ τα υπόλοιπα θα τα έδινε αργότερα.

Εν τω μεταξύ παντρεύεται, και σε μια εποχή σοβαρής αρρώστιας της γυναίκας του, αναγκάζεται να πουλήσει πάλι το χάνι στον Βογιατζή, και να το δουλεύει με ενοίκιο για χρόνια, μέχρι που το χάνι έκλεισε.

Ο Κωσταρίκας κράτησε το χάνι σε υψηλό επίπεδο παρότι, ο δρόμος και η περιοχή στις επτά Βρύσες, συγκέντρωνε οίκους ανοχής της εποχής, πράγμα βέβαια που ασφαλώς θα διευκόλυνε ορισμένους πελάτες.

Οι χώροι στο χάνι ήταν οι απαραίτητοι, μεγάλοι και βολικοί. Μια διπλή ξύλινη πόρτα ήταν η κυρία είσοδος, με μάνταλα και σιδεριές ασφάλιζε το βράδυ καλά. Είχε καλντερίμι στο διάδρομο και δεξιά ένα καμαράκι χρησίμευε για γραφείο. Εκεί άφηναν οι πελάτες τα τροβάδια. Άλλος χώρος δίπλα, ήταν για τα σαμάρια, τα χάμουρα, τις λαιμαριές, τα μεγάλα σακιά, δέματα, κιβώτια, και άλλα χοντρά ψώνια. Δίπλα, ξύλινη σκάλα, ανέβαινες στα δωμάτια για ύπνο. Ο στάβλος έφτανε μέχρι την οδό Ανδρούτσου, πίσω από τον Μητροπολιτικό Ναό, όπου υπήρχε και δεύτερη πόρτα, βρύσες, ποτίστρες, παχνιά στην σειρά και αποθήκες με ζωοτροφές, διαφόρων ειδών, αγορασμένες στον καιρό τους, που υπολογιζόνταν και ζυγίζονταν για την πληρωμή.

Το καθάρισμα ξεκινούσε με το μάζεμα της κοπριάς, με τις τσουγκράνες, μετά σκούπισμα καλό με τις αφανές, σκούπες από φυσικό θάμνο που ξερίζωναν και ήταν αντοχής, για μεγάλη χρήση. Την κοπριά την πουλούσε στους περιβολάρηδες των Πηγαδουλίων και σε άλλους γεωργούς.

Το χάνι έκλεισε το 1962, με την συνταξιοδότηση του Μήτσου ΚΩΣΤΑΡΙΚΑ, ο οποίος πέθανε σε Ηλικία 93 ετών.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ  ΓΙΩΤΗΣ 

Σπίτια άδεια και έρημα

Σπίτια άδεια και έρημα, άνθρωποι που συνεχώς απουσιάζουν, παιδιά που δεν ακούγονται στις χορταριασμένες αυλές, πόρτες και παραθύρια κλειστά και σφραγισμένα, συνθέτουν ένα μελαγχολικό τοπίο, δημιουργούν ξεχωριστούς πίνακες ζωγραφικής.
Το κενό βλέμμα μας αιωρείται στις εικόνες τους, αναβιώνουν μνήμες, και φωνές ακούγονται μέσα από τους τοίχους, που έχουν στοιχειώσει τις ζωές μας.
Είναι οι δικοί μας άνθρωποι, που άλλοτε διάβαιναν τις αυλόπορτες και μας χαιρετούσαν από τα παράθυρα, οι φωλιές των ξενιτεμένων.
Ποιος να ενδιαφερθεί, ποιος να τρέξει να ορθώσει μια πεσμένη πέτρα, πλην του χρόνου που μένει πιστός στην αργή μα σταθερή γραμμή του θανάτου.

Σαν σήμερα η 3η καταστροφή του Βαθυπέδου

Σαν σήμερα το χωριό μας δέχτηκε την 3η μεγαλύτερη καταστροφή του... Στις 1 Μαΐου του 1967 ισχυρός σεισμός (Μ=6,4) έπληξε τους νομούς Άρτας και Ιωαννίνων. 9 άνθρωποι σκοτώθηκαν και 56 τραυματίστηκαν. 10790 κτίρια υπέστησαν βλάβες (τα 940 καταστράφηκαν). Οι μεγαλύτερες εντάσεις στο νομό Άρτας παρατηρήθηκαν στα χωριά: Δροσοπηγή (ΙΧ), Μελισσουργούς (VIII+), Θεοδώριανα, Αθαμάνιο και Τετράκωμο (VIII) ενώ στο νομό Ιωαννίνων στα χωριά: Περιστέρι (VIII), Μέτσοβο, ΒΑΘΥΠΕΔΟ (VII+). Προσεισμός (Μ=4,0) εκδηλώθηκε στις 25 Μαρτίου. Μετά τον κύριο σεισμό ακολούθησαν πολλοί μετασεισμοί ο μεγαλύτερος των οποίων (Μ=5,3) έγινε την ίδια ημέρα με τον κύριο σεισμό.6

Ο Δήμος Βορείων Τζουμέρκων μοίρασε είδη πρώτης ανάγκης στο Βαθύπεδο Ιωαννίνων

Αυτές τις δύσκολες μέρες ο Δήμος Βορείων Τζουμέρκων με τον Αντιδήμαρχο Βαΐτση Νικόλαο και τον Ιωάννη Λάμπρο μοίρασε είδη πρώτης ανάγκης στους κατοίκους του Βαθυπέδου..!

Το μήνυμα τους:

 Δεν θέλουμε να μας γράψετε μπράβο. Το αυτονόητο πράξαμε όπως έχουμε υποχρέωση. Η ανάρτηση πάει για τους αιρετούς. Ζήστε το ταξίδι της αυτοδιοίκησης. Ζήστε την κάθε στιγμή διαφορετικά. Αυτές τις δύσκολες ώρες μας χρειάζονται οι άνθρωποι που μας έδειξαν εμπιστοσύνη. Σήμερα βρεθήκαμε στο Βαθύπεδο κοντά σε συμπολίτες μας που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες.

Από το 1905 έως και το 1974 - Βαθύπεδο (Προσβάλα)

Η Προσβάλα όπως λεγόταν τότε το σημερινό Βαθύπεδο διασπάστηκε από την κοινότητα του Συρράκου το 1822 και δημιούργησε δική της κοινότητα.. Έπειτα από 83 χρόνια το 1905 πλέον στην Προσβάλα κατοικούσαν 550 ψυχές.. Αργότερα το 1913 που ήταν και η απελευθέρωση κατοικούσαν 356.. Το 1923 γύρω στους 372.. Αρκετά χρόνια μετά μόλις είχε πέσει η Χούντα το 1974 μειώθηκαν κατά πολύ τα νούμερα, να είναι στους 35 κατοίκους... 

Οικισμός Βαθύπεδο στον Άγιο Σπυρίδωνα Άρτας

Το 1924 αναγκάστηκε η κοινότητα του Ιμάμ Τσαούς να παραχωρήσει στους Πρόσφυγες απο το Πουλατζάκ και Κερασούντα την πλευρά απέναντι απο τον Λούρο, γνωστή σε όλους σαν Λεβούνια, Λιοβούνια όπου σήμερα βρίσκεται χτισμένη η Νέα Κερασούντα. Το 1926 η κοινότητα μετονομάστηκε σε Άγιος Σπυρίδωνας και συμπεριλάμβανε ακόμη και τον οικισμό της Στρογγυλής.Την ίδια χρονιά παραχωρήθηκαν δικαιώματα σε βλάχους  από την Προσβάλα Ιωαννίνων σημ. Βεθύπεδο για χειμαδιά. 

Σύμφωνα με το Σχέδιο Καποδίστρια, το Βαθύπεδο υπήρξαν μέχρι το τέλος του 2010, οικισμός του νεοσύστατου Δήμου Φιλοθέης με έδρα τις Χαλκιάδες. Με βάση τη νέα διοικητική διαίρεση που προβλέπει το Σχέδιο Καλλικράτης, το Βαθύπεδο εντάχθηκε στο Δήμο Αρταίων. Το Βαθύπεδο μαζί με τα Δοκίμια και τον Άγιο Σπυρίδωνα αποτελούν την τοπική κοινότητα Αγίου Σπυρίδωνα με συνολικό πληθυσμό 1.064 κατοίκους. 

Το Βαθύπεδο είναι ένας μικρός οικισμός του Δήμου Αρταίων με 59 μόνιμους κατοίκους (απογραφή 2011), στον κάμπο της Άρτας και απέχει από την πόλη περίπου 14 χιλιόμετρα.

Γεώργιος Μπάφας - Οχυρό Νυμφαίας

Επειδή ψάχνομαι γενικά και επειδή λίγοι θα το γνωρίζουν και καλό είναι να μαθαίνουμε το παρελθόν, στις φωτογραφίες αυτές έχουμε έναν δικό μας άνθρωπο και συγχωριανό τον Γεώργιο Μπάφα ο οποίος σκοτώθηκε ηρωικά για να μπορούμε εμείς σήμερα να απολαμβάνουμε την ζωή ελεύθεροι. Ο Γεώργιος Μπάφας του Ιωάννη με καταγωγή και διαμονή τότε από το Βαθύπεδο Ιωαννίνων σκοτώθηκε στης 6 Απριλίου του 1941 από πολλαπλά τραύματα θραυσμάτων οβίδος. Ανήκε στον 1ο λόχο κλάσεως 1938 και ήταν στην Φρουρά του Οχυρού , έπεσε ηρωικά στην μάχη του Οχυρού της Νυμφαίας χωριό που βρίσκεται κοντά στην Κομοτηνή. Στο οχυρό σήμερα υπάρχει το μνημείο με τα ονόματα των πεσόντων που ανάμεσα τους βρίσκεται και το όνομα του συγχωριανού μας. Καλό είναι να μην ξεχνάμε τους ήρωες μας και να τους θυμίζουμε συχνά...!!

                       Γράφει ο Παναγιώτης Γιώτης 

Ακυρώνονται οι εκδηλώσεις του Πολιτιστικού Συλλόγου Βαθυπεδιωτών Ιωαννίνων μετά την απόφαση του Υπουργείου Υγείας

Με απόφαση του Υπουργείου Υγείας ακυρώνονται όλες οι εκδηλώσεις στην Ελλάδα για τις απόκριες για την προστασία των πολιτών,ετσι ακυρώνονται και οι εκδηλώσεις του Πολιτιστικού Συλλόγου Βαθυπεδιωτών Ιωαννίνων.
Αναλυτικά η ανακοίνωση:


Με ανακοίνωση του Υπουργού Υγείας  και εν συνεχεία μέσω Κοινής Διυπουργικής Απόφασης και Πράξης Νομοθετικού περιεχομένου, ενημερωθήκαμε ότι ματαιώνονται οι καρναβαλικές, πολιτιστικές, αθλητικές κλπ. εκδηλώσεις σε όλη τη χώρα, ώστε να μην εξαπλωθεί περαιτέρω ο κορωνοϊός.
Η ματαίωση των εκδηλώσεων προκάλεσε αναστάτωση και απογοήτευση στους συγχωριανούς μας.
Είναι όμως ένα υποχρεωτικό μέτρο, για την προστασία της δημόσιας υγείας και της ζωής των συγχωριανών μας, το οποίο είναι πρώτιστο καθήκον για όλους μας. Άρα ακυρώνονται οι εκδηλώσεις τους Συλλόγου μας στο χωριό.

Σας ευχαριστούμε πολύ για την στήριξη και την κατανόησή σας!
Το Δ.Σ.